Αύγουστος 2021. Ένας μήνας εφιαλτικός για τη χώρα μας, αφού το πύρινο μέτωπο, που κατέκαψε και συνεχίζει να καίει Αττική και Εύβοια, μαίνεται ισχυρό και ανησυχητικό. Η Ελλάδα μετράει τις πληγές της: κάτοικοι χωρίς σπίτι, περιουσία και δουλειά είναι απελπισμένοι, βλέποντας το μέλλον τους ζοφερό και δύσκολο μετά από τον πύρινο εφιάλτη που αντιμετώπισαν, καμένα ζώα -άγρια και οικόσιτα, καμένη γη. Η πικρία και η οργή είναι ζωγραφισμένη στο πρόσωπο των κατοίκων, που απαιτούν απαντήσεις από την Πολιτεία και τους αρμόδιους φορείς για τις εκκενώσεις, τη μη ύπαρξη σχεδίου κ.τ.λ. Οι ηθικοί αυτουργοί άφαντοι. Τις πταίει; Όλοι σιωπούν.
Η σημερινή συνέντευξη είναι αφιερωμένη στο ζήτημα των δασικών πυρκαγιών και έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε τον διακεκριμένο δασολόγο και Αντιπρόεδρο ΓΕΩΤΕΕ Παράρτημα Δυτικής Μακεδονίας, κ. Δημήτρη Τσίμπλινα. Ο κ. Τσίμπλινας έχει λάβει μέρος σε περισσότερα από 30 τοπικά, ευρωπαϊκά και διεθνή project.
- Κ. Τσίμπλινα, καλώς ορίσατε! Χαιρόμαστε πολύ που σας φιλοξενούμε! Ως Δασολόγος στο επάγγελμα, πείτε μας λίγα λόγια για αυτόν τον τομέα σπουδών: με τι ασχολείται και πόσο χρήσιμος είναι;
Καλώς σας βρήκα και εγώ με τη σειρά μου! Χαίρομαι ιδιαίτερα που μου δίνεται η δυνατότητα να αναφερθώ στο επάγγελμα μου. Νομίζω ότι ο ρόλος του δασολόγου είναι πολύ σημαντικός, ιδιαίτερα σήμερα που η κλιματική αλλαγή επηρεάζει όλες τις περιοχές του κόσμου και τα έντονα καιρικά φαινόμενα είναι αισθητά όσο ποτέ.
Σύμφωνα με το Π.∆.344/29-12-2000 (ΦΕΚ 297 Α΄) “Άσκηση του επαγγέλματος του γεωτεχνικού’’, η ενασχόληση του Δασολόγου είναι πολύπλευρη. Έτσι, οι δραστηριότητές του περιλαμβάνουν τη διοίκηση, διαχείριση, εκμετάλλευση, προστασία, αξιοποίηση και ανάπτυξη των δασών και δασικών εν γένει εκτάσεων. Επίσης, αφορούν στη σύνταξη μελετών διαχείρισης δάσους, δασικών χαρτών, σύνταξη µελετών φωτοερμηνείας και τηλεπισκόπισης, καθώς και στη χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS). Ακόμα, ο ρόλος του επεκτείνεται και σε ό,τι αφορά στη θήρα, στην Πολιτική Προστασία, στη δημιουργία, ανάπτυξη, διαχείριση και συντήρηση αλσών, πάρκων, δενδροστοιχιών -δυστυχώς στην Ελλάδα στο θέμα αυτό είμαστε λίγο πίσω και δεν ακολουθούμε τις διεθνής πρακτικές- καθώς και σε άλλες πολλές δραστηριότητες.
- Τις τελευταίες εβδομάδες παρακολουθούμε καθηλωμένοι τις πυρκαγιές σε Αττική και Εύβοια. Ποια είναι η δική σας άποψη πάνω σε αυτό το ζήτημα; Τι θεωρείτε ότι έφταιξε σε όλη αυτή την κατάσταση και χάθηκε τόση δασική έκταση, αλλά και περιουσίες ανθρώπων της περιοχής; Πιστεύετε ότι ευθύνεται η κλιματική αλλαγή ή είναι οργανωμένη εμπρηστική ενέργεια, δεδομένων των πολλαπλών και ταυτόχρονων εστιών;
Ξεκινώντας από το τελευταίο ερώτημα: δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν ήταν εμπρηστική ενέργεια ή ανθρώπινη αμέλεια. Αυτό είναι δουλειά της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Προφανώς και οι υψηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με τη σχετική υγρασία και τη συσσωρευμένη καύσιμη ύλη ευνόησαν αυτές τις έντονες δασικές πυρκαγιές. Μια φωτιά για να ανάψει χρειάζεται θερμότητα, καύσιμο και οξυγόνο. Χωρίς ένα από τα στοιχεία στο τρίγωνο της φωτιάς, η πυρκαγιά μπορεί να προληφθεί ή να σβήσει.
Φωτιές δεν είχαμε μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλη τη Μεσόγειο και σε πολλές άλλες περιοχές του κόσμου. Τα αίτια είναι πολλά. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν δίνουμε έμφαση στην πρόληψη. Σπαταλάμε εκατομμύρια ευρώ στην καταστολή των δασικών πυρκαγιών, ενώ στην πρόληψή τους δίνονται ψίχουλα. Μία δασική πυρκαγιά την καταπολεμάς εν τη γενέσει της. Στο πρώτο λεπτό σβήνει με ένα ποτήρι νερό, μετά από μία ώρα ίσως και να έχει χαθεί το παιχνίδι. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα θα μπορούσαν να έχουν γίνει καθαρισμοί και απομάκρυνση μέρους της καύσιμης ύλης από τα δάση. Σίγουρα αυτό δεν θα έλυνε όλα τα προβλήματα, αλλά τουλάχιστον έτσι θα γινόταν καλύτερη διαχείριση των δασών και θα αναλάμβαναν δράση οι δασικοί συνεταιρισμοί. Αυτό βέβαια απαιτεί στελεχωμένες δασικές υπηρεσίες, οι οποίες έχουν αποδεκατιστεί και ασχολούνται με πληθώρα άλλων αντικειμένων. Είναι καιρός να γίνουν άμεσα γενναίες προσλήψεις σε δασολόγους, δασοπόνους και δασοφύλακες. Για να δώσουμε ένα νούμερο συγκεκριμένο, σήμερα στις Δασικές Υπηρεσίες υπηρετούν 484 Δασολόγοι, οι οποίοι πρόκειται να μειωθούν λόγω των επικείμενων συνταξιοδοτήσεων, ενώ στην πραγματικότητα θα έπρεπε να εργάζονται γύρω στους 1100.
Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα αποτελεί η μείωση της κτηνοτροφίας και παραδοσιακών επαγγελμάτων, όπως αυτό των ρητινοσυλλεκτών, οι οποίοι αποτελούσαν ένα μάτι μέσα στο δάσος με τη συνεχή παρουσία και δράση τους εκεί. Σε ορισμένα μεσογειακά κράτη, όπως η Πορτογαλία και η Ιταλία, η κτηνοτροφία επιδοτείται και οι κτηνοτρόφοι οδηγούν τα ζώα τους σε συγκεκριμένες περιοχές, ώστε με τη βόσκηση να μειωθεί η καύσιμη ύλη.
Εξεπλάγην που δεν είδα συμμετοχή των δασικών υπηρεσιών και των συνεταιρισμών στην καταστολή των πυρκαγιών. Κανείς δε γνωρίζει το δάσος καλύτερα από τους πλέον ειδικούς. Οι υλοτόμοι θα μπορούσαν να ανοίξουν κάποιες αντιπυρικές ζώνες, ώστε να σταματήσει η φωτιά. Με τα μοντέλα που υπάρχουν σήμερα μπορεί κανείς να υπολογίσει με ευκολία την κατεύθυνση της φωτιάς. Βεβαίως όλα αυτά απαιτούν οργάνωση και σχεδιασμό.
- Κάποιοι συνάδελφοί σας, όπως ο κ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος, κάνουν λόγο για εκκενώσεις χωρίς λόγο σε περιοχές όπου εάν οι πολίτες παρέμεναν, όπως στην Εύβοια που δεν είχε μποφόρ και οι συνθήκες ευνοούσαν το σβήσιμο της φωτιάς, οι περιουσίες τους τώρα θα είχαν σωθεί. Ποια είναι η δική σας εκτίμηση πάνω σε αυτό; Θα έπρεπε να γίνουν λιγότερες εκκενώσεις εκεί όπου πραγματικά δεν υπήρχε άμεσος κίνδυνος;
Η κυβέρνηση έδωσε έμφαση στην προστασία της ανθρώπινης ζωής. Σίγουρα αν δεν γινόταν τόσες εκκενώσεις οικισμών θα έσωζαν κάποιες κατοικίες, αλλά κανείς δεν το γνωρίζει αυτό. Πιθανόν να υπήρχαν περισσότερα θύματα. Εννοείται ότι δεν είναι και το καλύτερο να χάνεις σε δέκα λεπτά τους κόπους μιας ζωής. Κάποιοι από τους ιδιοκτήτες σπιτιών ίσως και να μην μπορέσουν να τις ξανά αποκτήσουν. Προσωπικά προτιμώ εκατό ή χίλιες καμένες κατοικίες από μία ανθρώπινη απώλεια.
- Όσον αφορά την επομένη μέρα τώρα. Ήδη οργανώνονται ομάδες από φορείς, αλλά και εθελοντικά κατά μόνας, για την αναδάσωση των καμένων περιοχών. Πιστεύετε ότι πρέπει να επέμβουμε τόσο γρήγορα στις καμένες περιοχές ή θα πρέπει να αφήσουμε το οικοσύστημα -γιατί δεν πρόκειται απλώς για ένα δάσος- να αναγεννηθεί μόνο του; Πείτε μας κατά την δική σας γνώμη τι θα έπρεπε να γίνει;
Η συνήθης πρακτική είναι να αφήνουμε τη φύση να δράσει μόνη της, έχει και αυτή τους μηχανισμούς της. Ιδιαίτερα σε φωτιές έρπουσες, τα προβλήματα είναι μηδαμινά. Επομένως, καλό θα ήταν να περιμένουμε ένα εύλογο διάστημα των δύο χρόνων και αν χρειαστεί τότε επεμβαίνουμε με τεχνητές αναδασώσεις.
Σχετικά με τις εθελοντικές ομάδες -των οποίων η βοήθεια είναι απαραίτητη- θα πρέπει να υπάρχει οργάνωση και συντονισμός από δασολόγους και δασικές υπηρεσίες. Υπάρχουν κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με τη διαδικασία αυτή: ποια δασικά είδη θα χρησιμοποιηθούν, με ποιο τρόπο θα γίνει η αναδάσωση κ.τ.λ. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι μια αναδάσωση έχει απαιτήσεις. Θα πρέπει να γίνει η κατάλληλη επιλογή ενδημικών ειδών, η σωστή διάνοιξη λάκκων με τα κατάλληλα ποτίσματα και τα δύο πρώτα χρόνια θα πρέπει να υπάρχει συνεχής παρουσία με 6-7 ποτίσματα -αναλόγως τις βροχοπτώσεις. Συνήθως μετά τη φύτευση των δενδρυλλίων, οι περισσότεροι εθελοντές εξαφανίζονται. Οπότε είναι προτιμότερο να αναδασωθούν λιγότερα στρέμματα και η διαδικασία να γίνει ορθά και με προσοχή.
- Ακούμε και διαβάζουμε συχνά πολλά περί υβριδικών δενδρυλλίων της Bayern-Monsanto, όπως αναφέρθηκε και στη Βουλή από τα κόμματα της αντιπολίτευσης ΚΚΕ και ΜέΡΑ25, τα οποία κάνουν λόγο για σχέδιο πίσω από τις αναδασώσεις αυτές, δημιουργώντας στείρα δάση εξαρτημένα από εταιρείες για την επιβίωσή τους. Ποια είναι η άποψή σας πάνω σε αυτό;
Αυτή τη στιγμή υπάρχει έλλειψη πιστοποιημένων ενδημικών ειδών λόγω παύσης λειτουργίας πολλών δημοσίων δασικών φυτωρίων. Χαρακτηριστικά σας αναφέρω ότι στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, πριν από 15 χρόνια υπήρχαν πέντε δημόσια δασικά φυτώρια και σήμερα δεν υπάρχει κανένα. Γίνονται, ωστόσο, φιλότιμες προσπάθειες από τον Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας για την επαναλειτουργία του δασικού φυτωρίου στο Άργος Ορεστικό, αλλά συνεχώς το όλο εγχείρημα συναντά εμπόδια.
Επομένως, με τη στελέχωση των Δασικών Υπηρεσιών με νέο αίμα, θα μπορούσε να γίνει η επαναλειτουργία κάποιων δημοσίων δασικών φυτωρίων. Έτσι, θα γίνεται σποροσυλλογή από τις δασικές υπηρεσίες και παραγωγή νέων ενδημικών δασικών δενδρυλλίων, πεδίο δόξης λαμπρό για την κυβέρνηση, ώστε να διαψεύσει αυτές τις φήμες περί υβριδικών δενδρυλλίων της Bayern-Monsanto με την επάνδρωση των δασικών υπηρεσιών και την επαναλειτουργία κάποιων δασικών φυτωρίων.
- Πιστεύετε εν τέλει ότι οι πυρκαγιές αυτές έχουν κάποιο απώτερο σκοπό να υπηρετήσουν;
Ίσως σε κάποιες περιπτώσεις να κρύβονται σκοπιμότητες, ιδιαίτερα όταν βλέπεις να υπάρχουν ταυτόχρονα πολλές εστίες φωτιάς, αλλά σε γενικές γραμμές και βάση στατιστικών στοιχείων, οι περισσότερες πυρκαγιές προέρχονται από ανθρώπινες δραστηριότητες και οι πιο πολλές είναι αποτέλεσμα αμέλειας. Το να καεί ένα δάσος στα 100 χρόνια είναι φυσιολογικό. Το να καίγεται, όμως, ανά 20 χρόνια αποτελεί πρόβλημα.
- Τα αιολικά πάρκα κ. Τσιμπλίνα βλάπτουν τελικά το περιβάλλον, τη χλωρίδα και την πανίδα του; Αξίζει αυτό να συμβεί για πραγματικά λιγοστή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, δεδομένου ότι η ίδια η Γερμανία εγκαταλείπει το εν λόγω εγχείρημα και ανοίγει ξανά ατμοηλεκτρικά εργοστάσια & εργοστάσια αξιοποίησης λιγνίτη;
Η νομοθεσία επιτρέπει την εγκατάσταση αιολικών σε δάση και αναδασωτέες εκτάσεις, επομένως είναι ανόητο να θεωρούμε ότι οι φωτιές μπαίνουν για να γίνουν μετά αιολικά πάρκα.
- Όσον αφορά τους δασολόγους κ. Τσίμπλινα. Πιστεύετε ότι το επάγγελμά σας έχει υποτιμηθεί στην Ελλάδα; Τις τελευταίες μέρες, παρά τις εξελίξεις, δεν είδαμε πολλούς δασολόγους να τοποθετούνται σχετικά με το ζήτημα των δασικών πυρκαγιών, ενώ πρόκειται καθαρά για δική τους αρμοδιότητα. Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό και τι θεωρείτε ότι πρέπει να αλλάξει σε αυτό το πλαίσιο;
Όπως προανέφερα, κανείς δε γνωρίζει το δάσος καλύτερα από τις δασικές υπηρεσίες και τους δασικούς συνεταιρισμούς. Ο δασολόγος είναι ο καθ’ ύλην αρμόδιος επιστήμονας που ασχολείται με τα δάση. Δυστυχώς, όπως αναφέρετε, έχει υποτιμηθεί πολύ ο ρόλος των δασολόγων και τα τελευταία χρόνια έχει επικεντρωθεί σε ζητήματα, όπως οι δασικές χάρτες και η δασοπροστασία, και λόγω της έλλειψης προσωπικού απουσιάζει από το δάσος. Κατά τη γνώμη μου αυτή την περίοδο τοποθετήθηκαν αρκετοί δασολόγοι, αλλά το πρόβλημα είναι ότι τον δασολόγο τον θυμούνται μόνο την περίοδο των δασικών πυρκαγιών. Είναι αναγκαίο, όμως, να είναι παρόν στα Μ.Μ.Ε. και στην κοινωνία, πριν, κατά την περίοδο της πρόληψης, αλλά και μετά στην αποκατάσταση των δασών.
Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Τσίμπλινα για την ενδιαφέρουσα συνέντευξη και τις χρήσιμες πληροφορίες που μας γνωστοποίησε.
Συνέντευξη-Δημοσιογραφική Επιμέλεια: Σίσσυ Δημητρακίδου
Αρχισυνταξία : Χριστιάννα Πίτη